Deutsches Rechtswörterbuch (DRW): 1Heuer/2Heuer

1Heuer


I and. hûra; mnd. hure, hür, huyr; afries. here, heer; mnl. huer, huere 
Zins, Abgabe verschiedener Art

I 1 allgemein
  • fideli nostro vasallo Hoold ... in proprium donavimus simul tributum et hurie in villa que vocatur L.
    949 MGDipl. I 196
  • V. sunt 11 mansus, quorum unusquisque debet ... 30 modios avene, quod dicitur hure 
    12. Jh. CTradWestf. IV 37
  • partem reddituum curie ... qui vulgo hure appellantur
    1223 WestfUB. IV 2 S. 120
  • huram vero in festo Pasce proximo domina ... mediam recipiet et postmodum ... recipiet totam huram
    1290 StadeStB. 5
  • de villa W. habet ecclesia beati Willehadi de hura xvi molt siliginis
    1300 BremUB. I 580
  • huram tenetur exsolvere domine sicut est placitatum
    1300 Mensing
  • scolen eme alle iar dar van [vom Acker] gheven to hüre achte halve mark
    1359 LübUB. III 326
  • hir stat ghescreuen, der stades hure van C.
    1364 Westfalen/Lasch,NdStB. 98
  • rente vnde hure 
    1391 LübUB. IV 603
  • dat men de renthe ende hure van O. guede, so waer dat sie gheleghen ziin, bekummeren sal
    1415 OstfriesUB. I 201
  • dar vor schal ik em gheven ii mark hure des yars
    1421 GarzStB. 37
  • de dre ... lectores ... scholen hebben iarliker rente teyn marck lübesch van den ersten wissesten und redesten hüren und renten
    1471 JbSchleswHolst. 9 (1867) 508
  • dit is riucht, dat dij ena man alsofulla riucht aegh toe feren als een oder gaeman in een stee omdat hij ... to heer ende to seetma also fula deth
    1480/81 JurFris. I 16
  • ad justam huram 
    oJ. Gallée,Vorstud. 155
  • PBB. 15 (1891) 533
I 2 besonders

I 2 a für Häuser und Grundstücke, insb. Sachmiet-, Pacht-, Leihezins
  • [wenn ein gemietetes Haus abbrennt,] de gene de dat gemedet heuet, he is schuldich dehure van deme haluen iare
    1290 LübMndStR. 92
  • mansos et agros cum eorum hura vendidimus
    1306 SchleswHReg. III 70
  • sal dei baliu ende schepenen vorseit soe bedvinghen dei porters, omme den vorseiden copmans huse the latene the redelicker hure 
    1307 HanseRez. I 45
  • dhe hure dhe he hirvan sculdich is, scal he gheven, dhes dhat hus is
    1308 BremRQ. 64
  • 64. Chr. convenit hereditatem ... ad 3 annos ..., de quibus 3 annis exsolvit in parato huram suam
    1311 Strals.2.StB. I 17
  • hant di ... herren uf gehaben und ingenůmen hůre ... ein malder cornes
    1312 ArchUFrk. 22 (1874) 629
  • die hure van der hofstede tot den eersten brande to
    1361 W.v. Iterson, Oud-Utrecht (Jahrbuch 1951) 101
  • we de vorbenomeden houven besittet an erue oder an hůre 
    1366 MecklUB. XVI 97 nr. 9544
  • H. ... ghift 3 M. tho hure unde heft it ghe huret 2 jar
    14. Jh. Geldersen 115
  • ipse dabit ... annuatim xii marcas pro hura dominorum, proprie herenhure
    1410 LübUB. V 363
  • van hores landes weghen, daer ic en ghene huer van up ghenaemen en hebbe
    1421 OstfriesUB. I 249
  • soe wie een huys ... huert tot een seker tyt ..., die sall volle huer geven
    BolswardStB. 1455 Kap. 57
  • se sollen ... deme rade geven yarlikes to renthe unde to hure vor dat husz mit twen kelleren
    1477 Stieda-Mettig 558 (nr. 111, 18)
  • schollen gemelte meyers ... betalen de hure ein jedlich von dren hoven
    1504 Wigand,Paderb. III 181
  • so der heuerling wegziehen wollte und seine hauer nicht hette erleget, mag der gutsherr solche güter für die hauer an sich halten
    1583 HadelnLR.(Pufendorf) 22
  • 1585 Wenckebach,JusTheelachticum 78
  • soo wel voor de loopende als de verschenen huere 
    1609 CoutAnvers IV 78
  • mit des adels ... eignen häuszern in der stadt, oder solchen, welche dieselbe vor heur besitzen
    1668 RevalStR. II 286
  • 1760 Hellfeld III 1796
  • ArchKulturg. 5 (1907) 318
  • Rehme,LübGrundh. 38
  • Rehme,LübGrundh. 41
  • Strodtmann 91
I 2 b für Schiffe
  • si quis promptuarium alterius acceperit ..., si dominus navis vult, accipiens solvet ei hure 
    1230 LübUB. I 42
  • so wor ein man sin schip vor huret, gift men eme dar halve hure oder vulle
    1299 LübUB. II 88
  • de dar hureth eyn hüs edder schip ... is id, dat he id nicht beuareth edder ingheyd, de betale de helffte der hure
    1410 ApenradeSkra 169
  • wan de pram lenger [als 3 Tage] den kopman mit den korn thom besten schal liggen, so schal man den pramherr vor einen jeden dach thor hure gewen tyen ß.
    1636 Rigafahrer 309
I 2 c für sonstige Sachen
  • [stirbt ein Hofmann des Klosters und besitzt derselbe] eyn kar ader wagenn, der daer huyr verdeynde up der straten, dey weer myner vrowen van K.
    1480 KaufungenUB. II 119
  • 2 ℔ M. Sch. von sinem pherde von hure vnd schaden des bissens
    1486 KasselStRechn. 93
  • wil H. ... de gudere ... van syner wegen entfangen unde in synen kelre leggen, darby dat beste to doͤnde unde neyne hure darvor to rekende
    1496 Bergenfahrer 189
  • vormeidet edder vorhüret einer ... ein stötende rind umme gewinst ..., keme it averst daraver to ... schaden, de dat gemeidet heft, de gift de hüre edder meide, de ander steit sein eventuir
    vor 1531 RügenLR. Kap. 89 § 2
  • wan schiffer zu reparirung ihrer schiffe einige balkunen ... nöthig haben ..., so sollen sie dieselben von dem schreiber auf der wrakbude entweder kaufen oder vor billige heur nach altem gebrauch ihm abheuren
    1693 Rigafahrer 402
--
I 3 Arbeitslohn, Entlohnung (auch für Verbrecher)
  • zo wie die wiif vercracht, brantsticht, reroof doet iof mensche doot omme huere ... men zal ne bannen van mordaden
    1304 CoutBruges I 294
  • [nach "Wasserrecht" richtet man in Preußen] allerley scheling ... van fracht und van hure 
    1432 Danzig(Hirsch) 77
  • efte eyn schipper dem anderen syn volk entmedede umme hure und voringe, wes dar eyn recht van were
    1432 Danzig/ZRG. 12 (1876) 82
  • dat point vanden loen vanden makelaers ... is te verstaen behoudelijcke alle hueren van waerden ende van machten
    1437 Fruin,Dordrecht I 111
  • 1455 DanzigWillk.(Simson) 28
  • van den schipkinderen, de eren schipheren mit der hure entlopen
    1481 HanseRez.3 I 252
  • veerloen ofte huere 
    1549 PlacBFland. I 369
  • heur 
    1586 LübStR. VI 1 § 7
  • huere ende salaris van knapen ende dienstmaerten
    1619 CoutBruges I 52 § 5
  • des volks heuer oder lohn
    1727 PreußSeeR. IV 1
II das dem Zins zugrunde liegende Rechtsverhältnis (Sachmiete, Pacht, Dienstverhältnis)
unter Ausschluss der Schreibform(en):
unter Ausschluss der Schreibform(en):

2Heuer

I Mieter, Pächter
  • gegeven, alß de rad was to gaste ghebeden von dem koͤnige tho Gottorp, int erste dem portener 4 sch.; dem hure 4 sch.; dem koke 4 sch.
    1472 Schiller-Lübben II 335 [hierher?]
  • Frisch I 449
II Arbeiter in der Heuernte
  • messores et hoͮwer et alia omnia servitia
    13. Jh. WirtUB. IV Anh. 27
  • hat ein man gut zu A., do von er dem appte hewer und snitter, fasenachthuner und beste heupt gibet
    1359 Amorbach 217
  • man iärlich dient gen hof zu burckrecht vier pfenig und ain halben hewger 
    1466 MittSalzbLk. 15, 2 (1875) 52
  • schnitter ... 1 1/2, moder ... 1, heuer ... 1
    1525 ElbogenUrb. 65
  • Schöpf,TirolId. 263
  • SchwäbWB. III 1549
unter Ausschluss der Schreibform(en):
unter Ausschluss der Schreibform(en):