Deutsches Rechtswörterbuch (DRW): Mundburt

Mundburt

, f.

automatisch generierte Links zu anderen historischen Wörterbüchern:
ahd. muntburt stf., ae. mund-byrd f., lat. mundiburdis, -burdium, -burgis, -gium f. u. n.
vgl. 2Mund (I)

I Schutzgewalt sowie die daraus abgeleiteten Rechte und Pflichten eines Herrn, Sonderfriede, Vormundschaft, Pflegschaft; wie 2Mund (I), Momberei (I); in der latinisierten Form (vgl. Niermeyer 708) mundiburdium in Diplomata, insb. in Lehnsurkunden, sehr häufig
Sachhinweis: LexMA. VI 898 u. K. Weimann, Der Friede im Altenglischen (Diss. Bonn 1966) 208f. u. 248
  • ut sub nostra emunitate et mundiburdio nostrorumque successorum regum semper maneat
    479 MGDiplImp. I 113
  • quod si quis hominem regium (aut tabularium) tam baronem quam feminam de mundeburde regis abstulerit, lx solidos culpabilis iudicetur
    623/25 Beyerle,GesLang. 58
  • gir þæt flet geblodgad wyrþe, forgylde þem mæn his mundbyrd ⁊ cyninge l scill' [wenn das Haus blutbefleckt wird, entgelte er demselben Manne dessen Sonderschutzrecht und dem Könige 50 Schill.] 
    685/86 (Hs. um 1120) Liebermann,AgsG. 11
  • et si autem vivi sunt [filii et filiae], non illi, qui eos genuerat, sed ad illum priorem maritum mundeburdum perteneant
    712/25 (Hs. 9. Jh.) LAlam.2 109
  • in nostro mundeburdo suscepimus vel retinemus
    752 MGDiplKarol. I 4
  • reliquos vero ex integro tradidi excepto quos liberos relaxavi ... eorum muntpurt ad ipsum pertineat titulum
    770 FreisingTrad. I 66
  • congregatio loci istius sub uestro dominio uestroque auxilio et defensione seu mundeburde omni tempore secura consistat
    800 CDFuld. 88
  • patrocinium mundbyrd 
    um 800 CorpusGl. 129
  • he dede imu thene friðu selƀo, mundburd uuið theru menegi
    1. Hälfte 9. Jh. Heliand9 V. 2691
  • sô gangu ik is allas an thes alomahtîgon godas mundburd endi an sîna ginâtha
    1. Hälfte 9. Jh. MSD. 238
  • hominibus quoque famulatum eiusdem monasterii facientibus in Hursteromarku, qui saxonice malman dicuntur, praedictum mundeburdum et tuitionem nostram constituimus
    881 Richter,Paderb. I Anh. p. 5
  • ærcebiscepes borges bryce oððe his mundbyrd gebete mid ðrim pundum; oðres biscepes oððe ealdormonnes borges bryce oððe mundbyrd gebete mid twam pundum [die Verletzung einer vom Erzbischof (gewährten) Bürgschaft oder dessen Schutzgewalt büße man (diesem) mit 3 Pfund] 
    892/93? Liebermann,AgsG. 50
  • ut homines eiusdem ecclesie sub mundeburdo et tuitione ipius ecclesie consisterent nec non in ripis, in Dorestato ... universisque aliis locis in ipso episcopatu consistentibus
    931? Utrecht (bestimmt für)/MGDipl. I 63
  • mundeburdum vero vel defensionem ex ipso monasterio detur
    938 CartSTrond I 8
  • ut sub mundiburdio deinceps maneat regum Francorum et ius proprietatis permaneat Romam beato Petro principi apostolorum
    959 MGDipl. I 279
  • monasterium puellarum ... constructum sub nostri mundiburdii suscepimus tuitionem, ita videlicet ut ... nullus successorum nostrorum aliquam ipsius sibi vindicet potestatem
    961 Gernrode (bestimmt für)/MGDipl. II 12
  • sed ei [Odelrico episcopo] ... pacifice sub nostre defensionis monburdo ac regalis auctoritatis precepto vivere liceat
    992 MGDipl. II 508
  • patrocinium muntpurt 
    10. Jh. AhdGl. II 761, 9
  • si quis autem ... huius nostre confirmationis et corroborationis precepti seu defensionis mundiburgii violator extiterit
    1017 MGDipl. III 478
  • et legaliter pertinentibus sub nostre tutionis mandiburdio, quatenus secure vivere deoque servire
    1021 Arezzo (bestimmt für)/MGDipl. III 591
  • in nostrum mundiburdium tuitionem defensionemque susciperemus ... ecclesiam M.
    1045 MellingenStR. 267
  • nobilis ... R., consentiente contectali sua et filia que heres eius fuit et sub eius adhuc mundiburdio, tradidit ecclesie ... vi hobas cum totidem areis
    um 1104 Dobenecker,Reg. I 216
  • sub cuius mundiburdio erant constituti
    1129 HHalberstUB. I 134
  • et ipsi qui vendiderant in presentia fratrum ad altare sancti G. ipsum allodium concedentes presente et annuente mundiburdo allodii Gerhardo de M. cum coniugibus et liberis suis exfestucaverunt
    1136 SGereonUB. 13
  • confirmamus et eorum rogatu sub nostre tutionis muniburdio suscipimus
    1152 SteirUB. I 337
  • quod si aliquis liber se ad condicionem hanc contulerit, haben predia vel mancipia, possidebit ea et pro eis stabit loco liberi absque mundiburdo infra ipsum bannum
    1186 Soest/GrW. VI 725
  • die besitzungen vererben sich in der nächsten linie, den schutz der waisen (mundiburdium) hat der nächste männliche verwandte zu übernehmen
    1192 KölnReg. II 289
  • mondobordiam ipsam et bona eadem in nostris [Friderici II imperatoris] manibus resignavit
    1238 HohenloheUB. I 103
  • mundburde, mundiburdium bedeutet eine rechtmäßige gewalt die geschäfte anderer zu fuͤhren, ihre person zu regieren oder ihre guͤther zu verwalten und sie zu vertheidigen; es kan dahero von eltern und allen tutoren gebraucht werden
    1762 Wiesand 762
  • und alle, die nicht vermoͤg des privatrechts einer schuzgenossenschaft theilhaftig waren, empfiengen den reichsschuz des kaisers; sie kamen unter die mundbuͤrde des koͤnigs
    1785 Fischer,KamPolR. I 282
II ae.: Bußgeld für die Verletzung eines Sonderfriedens
  • cyninges mundbyrd: l scillinga [Königs Schutzgewalt gilt 50 Schillinge] 
    601/04 (Hs. um 1120) Liebermann,AgsG. 3
  • ciricean mundbyrd sie l scll' swa cinges [der Kirche Sonderschutz sei, von ihrem Verletzer ihr zu büßen mit 50 Schillingen, wie der des Königs] 
    695/96 (Hs. um 1120) Liebermann,AgsG. 12
unter Ausschluss der Schreibform(en):