Deutsches Rechtswörterbuch (DRW): quat/Quat

quat

, adj., adv.

von Menschen, Sachen und Handlungen: böse, übel, schlecht, ungültig, in böser Absicht; in Verbindung mit feyt oder Tat Vergehen; quaet vermoet Argwohn; quades sprechen, quades wort üble Nachrede; quade trouwe (von Besitz oder Besitzer gesagt) schlechtes Vertrauen, dh. beim Erwerb von Sachen: nicht gutgläubig
vgl. arg
  • fan des lekena claghe. ief di leka bitigeth dae prestere eenre quader deda, zoe schel hy him mey zijn fria foghede mey en eed oenswerra [von Klage durch den Laien. Wenn ein Laie einen Priester einer bösen Tat beschuldigt, so soll dieser sich mit seinem Vogt, der ein Freier sein muß, mit einem Eid davon freischwören.] 
    10. Jh.? (Hs. 1464) WesterlauwersR. I 172
  • by falscheed dera quadera romera [durch die Arglist der bösen Römer] 
    1. Hälfte 13. Jh. (Hs. 1464) WesterlauwersR. I 370
  • spreke en man deme anderen quat achter syneme rugge, vnde vorsoke he des vor synen ogen, he schal darmede ledich wesen vnde ne schal nicht sweren
    1270 HambStR. 56
  • sleyt en man den anderen ane egaftich wapen blawe ofte bloth, ofte quade wort spreket, de eme an sine ere gat ... dat sal he beteren deme sakewolden
    um 1300 RigaStR. 189
  • ghevet en deme anderen scult umme quade wort ... so betere he den broke na den worden, de he ghesproken hevet
    Anf. 14. Jh. Nowgorod(Frensd.) II 21
  • fan alla hemlika quada dedum
    1329 Sipma,FriesOork. I 1
  • ladte he ene vt mit quademe mode vnde mit quaden worden, so betere he deme cleghere iii marc
    1341/44 WisbyStR. 63
  • so dat boese of quade woerd agter rucge ghesproken heten billic sgheltwoerde
    1346 DortmStat. 267
  • van drien quaden daden, dat es te wetene: van moerde, van veeroeucne ende van vrouwen crachte
    1365 CoutDiv. 322
  • manigherleyie schulde van quaden penninghen
    1370 LünebUB. II 41
  • weret over, dat he van gudeme talghe qwat licht makede, unde dat bewiset worde vor den mesteren, dat schal he wedden mit 6 pen. und 10 sol.
    1375 HambZftRolle 131
  • dedit 12 [Mark] ... qůades gheldes
    1376 Geldersen 55
  • sal he uns antwerden ... sunder eyniche wederrede, alle argelist, nůwe vunde ind quade behendicheit
    1380 SPantaleonUrb. 280
  • enich faict gheviel by nachte of by daghe buuten's weechs of andere quaden faicten
    1388 Gent/His,MA. I 57
  • alle argeliste quaide vunde ... ussgescheiden
    1390 SGereonUB. 508
  • [im Gerichtsverfahren:] ind nemen oen all sijn guede recht ind gheven oen een qwaet recht
    1390/1401 KalkarStR.(Flink) 70
  • soe wat wive die quaet sprake tot wive oft manne, die sal die steen draghen oft een jaer die poorte verboert si
    Ende 14. Jh. BredaRbr. 4
  • of dat een den anderen sijn schult of voirwairden ontsworen had ende hadde ennen quaden eedt ghedaen
    Anf. 15. Jh. BrielRb. 161
  • ten ware of yemant in openbaren ondaden mitter hant begrepen worde, daer die doode teghenswoordich waer, of van quaden feyten, als van moort
    1401 Fruin,Dordrecht I 10
  • ad supremum iudicium venient et patientur bonum et malum, rectum et curuum, vulgariter lieff vnd leyt, guet vnd quait 
    1404 Rheinland/GrW. II 653
  • dat die voirspreke een geestelike paepelike orde[n] aen neme, of dat men op den voirspreke quaet vermoet hed of suspect weer
    1426/40 KleveStR. Art. 297
  • dede he noitocht of quaet feyt of soghedaene saeken, die leenre en verloer daer omme dat sijn nyet
    1426/40 KleveStR. Art. 367
  • elc acker gherekent voer voir goede mergen ende voer enen quaden mergen
    1440 BronnGZeist I 217
  • fon quader bere [von schlimmer Drohung] 
    1. Hälfte 15. Jh. FivelgoR. 138
  • sa ma enen legersforda scol makia bi tha hemes werue, sa achen thet liud haa iefta korn (to) nimen ande then quada wey, bihalua frana word, thermithe to stoppian, sunder brecma [Wenn man einen Dammweg bei einer Wohnwarf wiederherstellen soll, so darf das Volk ohne Genehmigung des Frana (und) ohne Brüche Heu oder Korn nehmen und damit den schadhaften Weg ausbessern] 
    1. Hälfte 15. Jh. FivelgoR. 162
  • hversar en mon werth fen ... anda (ma) him bitigath deuerie ieftha othere quade detha ... anda thiu dethe nawt epenber ne se, sa biwise me him thet mith twelf tiugum [wenn ein Mann ergriffen ... wird, und man ihn des Diebstahls und sonstiger Übeltaten ... beschuldigt, und die Tat nicht offenkundig ist, so beweise man es ihm mit zwölf Zeugen] 
    Mitte 15. Jh. EmsigerR. 224
  • is diu sentencie quaet, diu beropinghe fulgeth alderney [ist der Urteilsspruch ungerecht, (so) folgt darauf die Berufung] 
    1457 (Hs.) EmsigerR. 238
  • unde vele meer quaedes ghedaen ... unde vasten vrede waert ghesettet, wante he bekande, dat het ovele ghedaen unde van quaeden raede dairto ghesproeken weer
    1474 OstfriesUB. II 28
  • aver alle ander qwade munte, molhusesche ... wunstorpesche ... unde rosenpennige schullen myt alle nicht gelden
    1490 GöttingenUB. II 352
  • mairhij is geheeten een possesseur van quader trouwen, die wel weet dat hij een dinc onrechveerdijclijc besit ende possesseert
    1496 CoutBrab. II 2 S. 77
  • zoeverre zij dairaf sceydinge ende deylinge begheerden, mits den besitte van der quader trouwen
    1496 CoutBrab. II 2 S. 81
  • een sentencie die nul is. die is quaet ende ondueghdelijc, want al dat nul is, dat is quaet 
    1496 CoutBrab. II 2 S. 127
  • we in der stadt vele spise hedde ... dede he dar quaden kopp an, soe scal he wedden dre scillinge
    15. Jh. Hameln/NdJb. 33 (1907) 3
  • zoo salmen ghelden een quaet woort mit x stuuers een boete
    15. Jh. StaverenStR. Art. 50
  • van quade onredelyke ... herberghe te houdene, by nachte 6 l. parasise
    1500 CoutFrancBruges I 790
  • van gelijcken van de tonne een quaet grootgen
    1514 InfHollant 179
  • wente sonst dede de rike sinem armen feinde quat, und he hedde nicht, dat he en strafen konde laten vamme sinen
    vor 1531 RügenLR. Kap. 14 § 8
unter Ausschluss der Schreibform(en):
unter Ausschluss der Schreibform(en):

Quat

, n., auch m. (f.?)


I Böses, Schlechtes
  • als hi dan dijn eed swerren haet, soe aegh him di decken dat ferdeban ti dwaen, dat him emma aet quades sprecke iefta dwee omme zijn wrogh ene [sobald er den Eid geschworen hat, soll der Dekan ein Friedegebot für ihn erlassen, damit niemand ihm wegen der Rügetätigkeit etwas Böses nachsage oder tue] 
    1. Hälfte 13. Jh. (Hs. 1464) WesterlauwersR. I 168
  • wente unse vrunde van H., anzeende unde besorgende sodane vorderfflik qwat 
    1433 OstfriesUB. I 383
  • uppe dat de lande unvorderft in reste unde vrede mogen bliven unde neen vurder quaed darvan komen und upstaen dorve
    1448 OstfriesUB. I 526
  • unde vele meer quaedes ghedaen ... unde vasten vrede waert ghesettet, wante he bekande, dat het ovele ghedaen unde van quaeden raede dairto ghesproeken weer
    1474 OstfriesUB. II 28
  • van dengeenen die gelt ontfangen heeft om iements sake te doen, oft die gelt genomen heeft om ennich quaet te doen
    1496 CoutBrab. II 2 S. 90
  • dat dede ener, de het C. und wassz ok ener van den seroversz, unde he wass van K. loppen, de ock vel quades dede
    nach 1527 Bergenfahrer 393
II schlechter Mensch
  • wie andren loghenstreept, ogte segt: gotsat hebbe di. gonneert werdi. ogte ghi siit een quaet; mit felheiden
    1292 CorpMnlTekst. I 1867
unter Ausschluss der Schreibform(en):
unter Ausschluss der Schreibform(en):